Alkohol – najczęstsza używka

Próby picia ma za sobą 85,9% uczniów klas pierwszych i 97,0% uczniów trzecich klas szkół średnich.

(Za: Janusz Sierosławski: Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną - Raport z badań ankietowych zrealizowanych w Województwie Wielkopolskim w 2019 r. - Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, w ramach Europejskiego Programu Badań Ankietowych w szkołach ESPAD 2019).

Spożywanie alkoholu przez młodzież a zachowania problemowe

Alkohol bardzo często postrzegany jest jako przyczyna różnorodnych zachowań problemowych młodzieży. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że bezpośrednim powodem ich wystąpienia są czynniki ryzyka związane ze stylem życia i zachowaniami przejawianymi przez najbliższe otoczenie młodego człowieka.

Główne czynniki ryzyka to:

► słaba więź z rodziną, w tym brak bliskości pomiędzy rodzicami i dziećmi, brak stawiania dziecku jasnych oczekiwań, brak jasnych reguł postępowania, niekonsekwencja, brak rygorów lub zbyt rygorystyczne wychowanie, wysoki poziom konfliktów w rodzinie,

► tolerancja rodziców wobec używania przez dzieci alkoholu, negatywne wzorce picia przejmowane od rodziców (gdy rodzice upijają się, relaksują i bawią tylko przy alkoholu),

► niepowodzenia szkolne,

► słaba więź ze szkołą, instytucjami religijnymi,

► przynależność do „problemowych” grup rówieśniczych,

► widoczna aprobata rówieśników i dorosłych dla zachowań problemowych.

Co ważne, dzięki kształtowaniu i wzmacnianiu pozytywnych więzi społecznych, postaw i innych cech osobowości można nie dopuścić lub wyeliminować niepożądane społecznie zachowania, a przede wszystkim potrzebę picia alkoholu. Sprzyjają temu sytuacje określane jako czynniki chroniące.

Czynniki chroniące:

► silna więź z rodzicami, wsparcie rodzinne udzielane dziecku, siła rodziny (spójność, zasoby rodziny), jasne i zdecydowane postawy rodziców negujące picie alkoholu przez dorastające dzieci, kontrola zachowań (bezpośrednia poprzez egzekwowanie reguł, jak i pośrednia – oparta na perswazji)

► zainteresowanie nauką szkolną,

► czynne uczestnictwo w życiu szkoły, instytucji prospołecznych, regularne praktyki religijne,

► brak akceptacji dla zachowań odbiegających od norm społecznych, poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych, hobby.

Jak łatwo zauważyć to sami dorośli w dużej mierze decydują o tym jakie miejsce i rolę odegra alkohol i inne środki psychoaktywne w życiu młodego człowieka. Rodzina i dobre relacje z rodzicami/opiekunami są bardzo istotne w przygotowaniu dziecka do wejścia w czas dojrzewania i konstruktywnego przeżycia tego okresu. Jeżeli ostrzegamy dziecko, że picie alkoholu jest niebezpieczne i mówimy mu jak szkodliwe jest jego nadużywanie, a sami się upijamy, to wyraźnie pokazujemy, że normą jest mówienie jednego, a robienie czegoś zupełnie innego.

(Za: Mirosława Wieczorek-Stachowicz: Co zrobić, aby nasze dzieci nie sięgały po alkohol? – Poradnik dla rodziców, Wydawnictwo Edukacyjne Remedium Fundacja ETOH)

W jakim tempie organizm człowieka spala alkohol?

Z biochemicznego punktu widzenia alkohol etylowy jest dla człowieka substancją toksyczną i ulega w organizmie złożonemu procesowi przemian. Większość wypitego alkoholu ulega rozkładowi w wątrobie, a ta niewielka ilość, która pozostaje nieprzetworzona, umożliwia pomiar zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu i w moczu.

Proces metabolizowania (wydalanie) przebiega wolniej niż proces wchłaniania, dlatego należy unikać szybkiego wypijania dużych ilości alkoholu. Wątroba w ciągu godziny może spalić w procesie metabolizmu tylko część wypitego alkoholu bez względu na to, ile znajduje się go aktualnie w organizmie. Tempo tej przemiany zależy po części od poziomu enzymów, a ten jest zróżnicowany indywidualnie i zdeterminowany genetycznie.

Liczba gramów czystego (100%) alkoholu etylowego spalana średnio w ciągu godziny wynosi:

► dla mężczyzn: 0,1 x waga (w kilogramach),

► dla kobiet: 0,1 x waga (w kilogramach) -1

Przeliczenie spożywania ilości alkoholu na tzw. porcje standardowe, promile we krwi i czas potrzebny na wytrzeźwienie

Każdy kierowca powinien opanować umiejętność przeliczania wypitego alkoholu na jednostki nazywane porcjami standardowymi. Pojęcie porcji standardowej wprowadzono z uwagi na konieczność porównywania ze sobą różnych rodzajów napojów alkoholowych, które zawierają różne stężenia alkoholu etylowego. Napoje alkoholowe są różne, ale substancja chemiczna zawarta w wódce, koniaku, likierze, winie, szampanie, piwie oraz innych jest taka sama.

Jedna porcja standardowa (10g czystego alkoholu) zawarta jest w około:

► 250 ml piwa o mocy 5%

► 100 ml wina o mocy 12%

► 30 ml wódki o mocy 40%

Przeliczając zaś powszechnie stosowane pojemności różnych napojów alkoholowych na porcje standardowe, otrzymujemy następujące liczby:

► 1 butelka/puszka piwa o obj. 0.5 l i mocy 5% = ok. 2 porcje standardowe

► 1 butelka wina o obj. 0,75 l i mocy 12% = ok. 7,5 porcji standardowych

► 1 butelka wódki 0,5 l i mocy 40% = ok. 17 porcji standardowych

Rozkład alkoholu (a w następstwie spadek stężenia alkoholu we krwi) zależy od płci, wagi oraz sprawności procesu metabolizmu w wątrobie. Opierając się na szacunkach i wiedząc, że wątroba zdrowego człowieka może spalić do 10g czystego alkoholu na godzinę (przy czym u kobiet proces ten odbywa się nieco wolniej), możemy powiedzieć, że po wypiciu jednego piwa o mocy 5% potrzebujemy co najmniej 3 godzin na zmetabolizowanie zawartego alkoholu!

 (źródło: broszura „Kierowca i alkohol” – Magdalena Pietruszka-Pandey)

Sprawdzone pomysły na ograniczenie picia alkoholu

Jest wiele sposobów użytecznych w sytuacji ograniczania spożywania alkoholu. Może zechcesz z niektórych skorzystać?

► powiedz osobom bliskim, którym zależy na tym, abyś pił mniej, o swoich planach ograniczania picia, poproś ich o wsparcie w realizacji tego celu, doprecyzuj – czego konkretnie od nich oczekujesz

► nie pij w miejscach, gdzie poprzednio piłeś nadmiernie

► unikaj znajomych nadużywających alkoholu, zwłaszcza w pierwszych tygodniach ograniczania picia

► opóźniaj wypicie pierwszego kieliszka, idź później do pubu, odraczaj swój pierwszy łyk alkoholu w domu

► napij się najpierw wody, zamów na początku napój bezalkoholowy lub o niewielkiej zawartości alkoholu

► pij z jak najmniejszych kieliszków (szklanek, butelek)

► zamawiaj mniejsze porcje alkoholu

► jedz przed, jak i w trakcie picia

► patrz na zegarek, by rozłożyć swoje picie w czasie (jedna porcja standardowa na godzinę)

► umów się ze sobą, że wyjdziesz z imprezy przed określoną godziną

► staraj się dokładnie zapamiętać, a najlepiej zapisz, ile wypiłeś

► licz wypite przez siebie porcje alkoholu

► zamawiaj alkohol, który mniej lubisz – będziesz pił wolniej

► zmień rodzaj alkoholu, jaki pijesz na słabszy

► nie pij napojów alkoholowych, których składu nie znasz, np. ponczu, drinków,

► pytaj o zawartość alkoholu w serwowanych drinkach

► jeśli pijesz mocne alkohole rozcieńcz je, dodaj do drinka lodu, im bardziej rozcieńczysz alkohol, tym bardziej zwolnisz tempo picia

► pij świadomie, skoncentruj się na smaku wypijanego alkoholu, nie śpiesz się

► odstawiaj szklankę czy kieliszek między poszczególnymi łykami, nie trzymaj napoju alkoholowego w ręku

► nie wypijaj napoju alkoholowego do końca, gdy masz pusty kieliszek, zawsze znajdzie się ktoś, kto zaproponuje Ci dolewkę

► po każdym drinku zawsze wypij napój bezalkoholowy (co najmniej pół szklanki, a najlepiej całą)

► unikaj picia wszystkich kolejek, nie pozwól stawiać sobie alkoholu, płać sam za siebie

► unikaj chipsów, orzeszków, innych słonych przekąsek – zachęcają do picia

► gdy poczujesz, że chce Ci się pić, że jesteś spragniony – wybierz świadomie napój bezalkoholowy

► zajmij się czymś, co odciągnie twoją uwagę od alkoholu – słuchaj muzyki, zatańcz, porozmawiaj, zajmij ręce czymś innym

► nagradzaj się za udane starania w redukcji picia alkoholu w sposób, który sprawi Ci przyjemność i będzie zachętą do dalszych starań, aby pić mniej

Każde działanie, które wykonasz, by poznać swój aktualny wzór picia, pić mniej, nie upijać się, unikać szkód z powodu spożywania alkoholu jest krokiem w stronę zdrowia, niezależności, dobrych relacji z ważnymi ludźmi, realizacji twoich planów i nadziei. Warto zrobić ten krok. 

(źródło: broszura „Jak kontrolować swoje picie alkoholu” – Jadwiga Fudała)

Jakie sygnały wskazują, że nastolatek może sięgać po „dopalacze”?

Nowe substancje psychoaktywne są w działaniu podobne do narkotyków. Rozpoczęcie eksperymentowania z nimi, podobnie jak z narkotykami, przypada na okres dojrzewania. Stanowi to nie lada wyzwanie dla rodziców lub opiekunów.

Zmiany zachowania, takie jak oddalanie się od rodziców lub opiekunów, kłopoty z nauką, niecierpliwość, agresja, senność lub nadmierne pobudzenie, problemy ze snem, sypianie o dziwnych porach, znikanie z domu i unikanie kontaktu po powrocie, brak apetytu lub nadmierny apetyt, nadmiernie rozszerzone lub zwężone źrenice, zaczerwienione oczy, bełkotliwa mowa, nielogiczne i odbiegające od kontekstu rozmowy wypowiedzi, splątanie, wesołkowatość mogą świadczyć o rozpoczęciu eksperymentowania z nowymi substancjami psychoaktywnymi lub narkotykami. Mogą, ale nie muszą. Część z opisanych symptomów pojawia się niezależnie od używania substancji w okresie adolescencji lub może być związana np. z piciem alkoholu. Symptomy różnią się ze względu na grupę substancji, którą dziecko przyjmuje . Innymi elementami, które powinny wzbudzić w nas niepokój, to znajdowanie opakowań suszu roślinnego oznaczonych nazwami, atrakcyjnymi grafikami, dopiskami „produkt nie do spożycia przez ludzi”, torebek strunowych z proszkiem lub kryształkami oznaczonych nazwami chemicznymi podobnymi do odczynników chemicznych, małych tekturowych znaczków z grafiką, przyborów do palenia, takich jak lufki, fifki, fajki, metalowych folijek oraz akcesoriów do wciągania przez nos (np. rurki plastikowe zrobione z przyciętej słomki).

Naszą uwagę powinien także zwrócić specyficzny zapach w pokoju lub rozpoczęcie używania przez dziecko rozmaitych kadzidełek.

1. Jeżeli chcesz porozmawiać ze specjalistą, zadzwoń pod numer :

Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia

Adres: ul. Małeckiego 11 , 60-706 Poznań, Telefon: 61 866 49 58

► Telefon Zaufania „Narkotyki – Narkomania” 800-199-990 (telefon bezpłatny), czynny codziennie w godzinach 16.00 – 21.00 z wyjątkiem świąt państwowych;

► Pomarańczowa Linia 801 140 068, czynna od poniedziałku do piątku w godz. 14.00 – 20.00; udziela pomocy rodzicom, których dzieci sięgają po alkohol lub inne środki psychoaktywne, https://pomaranczowalinia.pl/

► Regionalne Centrum Profilatyki Uzależnień dla Dzieci i Młodzieży, ul. Wielka Poznańska 89, 64-610 Rogoźno Wlkp., tel. 67/25-52-341

► Uzależnienia behawioralne 801-889-880, czynny codziennie w godzinach 17.00 - 22.00

2. Możesz także skorzystać z poradni internetowej dostępnej na stronie www.narkomania.org.pl.

Poradnia oferuje anonimową, bezpłatną pomoc specjalistów (lekarza, prawnika i psychologa) za pośrednictwem e-maila, a także bazę ośrodków pomocowych, wykaz aktów prawnych dotyczących narkomanii oraz artykuły dla specjalistów i rodziców

3. Jeśli szukasz informacji o organizacjach, podmiotach i placówkach, udzielających pomocy terapeutycznej i

wsparcia osobom używającym środków odurzających i substancji psychotropowych oraz osobom uzależnionym pobierz Informator „Narkomania. Gdzie szukać pomocy?”: https://kcpu.gov.pl/publikacja/informator-narkomaniagdzie-szukac-pomocy-viii-edycja/ lub skorzystaj z mapy placówek: https://kcpu.gov.pl/mapa/

4. Jeżeli podejrzewasz, że w twojej okolicy znajduje się sklep lub punkt sprzedaży nowych substancji psychoaktywnych, powinieneś powiadomić o swoim podejrzeniu powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i policję

Materiały edukacyjne do pobrania on-line: https://kcpu.gov.pl/profilaktyka-i-edukacja/publikacje-i-edukacja-publiczna/